Nutri-Score: hit czy kit? - Ajwendieta Iwona Wierzbicka

Coraz więcej produktów w sklepach ma na opakowaniu kolorową skalę Nutri-Score wraz z oznaczeniem od A do E. Z założenia taki sposób znakowania żywności ma pomóc w dokonywaniu świadomych wyborów żywieniowych i wpływać na kształtowanie zdrowych nawyków. Jak to wygląda w praktyce?

Nutri-Score – co to takiego?

Nutri-Score to system oznaczania żywności pod względem wartości odżywczej. Ma to umożliwić kupującemu szybkie rozpoznanie, jaki produkt z danej kategorii ma wysoką, a jaki niską wartość odżywczą, czyli który będzie dobrym, a który złym wyborem. Informuje o tym charakterystyczna kolorowa skala umieszczona na przodzie opakowania.

Skala Nutri-Score ma pięć punktów opatrzonych literami od A do E oraz kolorami – od ciemnozielonego (produkt wysokiej jakości) do czerwonego (produkt niskiej jakości). Mówiąc najprościej: produkt A (zielony) jest najlepszy, a E (czerwony) – najgorszy z danej kategorii.

Oznaczenie na skali wraz z punktacją przydzielaną produktom prezentuje się następująco:

A – kolor ciemnozielony (do -1)
B – kolor jasnozielony (0–2)
C – kolor żółty (3–10)
D – kolor pomarańczowy (11–18)
E – kolor czerwony (od 19).

Co bierze się pod uwagę?

Ten system oznaczania żywności powstał na bazie algorytmu i odnosi się zawsze do 100 g lub 100 ml produktu z danej kategorii (np. produkty mleczne). Pod uwagę bierze się skład artykułu spożywczego, w tym składniki niekorzystne (np. cukier, sól) i wartościowe (np. białko, błonnik) oraz wartość energetyczną. Każdy składnik danego produktu ocenia się na podstawie punktacji. Gdy od sumy niekorzystnych składników odejmie się sumę uzyskaną za składniki korzystne, otrzyma się wynik końcowy. Pozwoli on przypasować artykuł spożywczy do danej kategorii (od A do E). Im niższa punktacja, tym produkt dostaje lepszą ocenę.

Dowiedz się więcej: Jak czytać etykiety produktów?

Na korzyść danego produktu wpływają różne czynniki, m.in. takie jak obecność białka, błonnika, warzyw, owoców, orzechów, strączków. Punkty niekorzystne są przyznawane artykułom, które zawierają m.in. cukier, sól, nasycone kwasy tłuszczowe czy wiele kalorii.

Nutri-Score – wątpliwości

Czy skala Nutri-Score faktycznie pomaga w podejmowaniu decyzji żywieniowych korzystnych dla zdrowia? W tej kwestii jest wiele wątpliwości.

Przede wszystkim narzędzie to nie bierze pod uwagę stopnia przetworzenia żywności. W związku z tym na wielu produktach, które są niezdrowe (np. płatki śniadaniowe, mrożona pizza), może się znaleźć oznaczenie A, jako że są one porównywane między sobą w danej kategorii. Czyli np. dane płatki śniadaniowe mają oznaczenie A, ponieważ wypadają lepiej na tle innych tego typu produktów. Nie oznacza to jednak, że jest to żywność, która powinna się znaleźć w diecie. Tym samym artykuł wysokoprzetworzony może uzyskać najlepsze oznaczenie (zielone – A).

W analizie Nutri-Score nie bierze się też pod uwagę licznych składników, które wpływają na wartość odżywczą (np. witamin, przeciwutleniaczy, konserwantów, barwników). Może się zatem okazać, że coś, co ma zły skład, będzie oznaczone na zielono. To z kolei będzie dla konsumenta sygnałem, że warto po to sięgnąć. I odwrotnie – niejednokrotnie produkty korzystne dla zdrowia (np. oliwa z oliwek) otrzymują niższe oznaczenie (D, E). System ten nie widzi też różnicy między czekoladą gorzką a mleczną albo między płatkami owsianymi a płatkami Cheerios czy Nesquik.

Efekt? Można mieć koszyk wypełniony wysokoprzetworzonymi produktami i być przekonanym, że jest to zdrowa żywność. Opieranie swoich wyborów żywieniowych wyłącznie na podstawie tej skali nie jest zatem dobrym pomysłem.

Nutri-Score w Polsce

Skalę opracowano na wniosek francuskiego Ministerstwa Zdrowia i nadzór nad nią sprawuje podległa mu Agencja ds. Zdrowia Publicznego. Taki system znakowania żywności jest działaniem dobrowolnym. Produkty mogą zawierać na opakowaniu skalę Nutri-Score, ale producenci nie są do tego zobowiązani.