Jakie badania profilaktyczne warto zrobić?

Wykonywanie badań laboratoryjnych ma ogromne znaczenie, gdy zależy nam na profilaktyce chorób i kontrolowaniu tego, co dzieje się z naszym organizmie. Jeżeli już występuje jednostka chorobowa, dzięki badaniom możemy kontrolować zachodzące zmiany. Sprawdź, jakie badania profilaktyczne warto zrobić.

Kiedy powinniśmy robić badania? Przede wszystkim w momencie, gdy dolegliwości występują coraz częściej i zauważamy ich nasilenie. Dodatkowo badania będą potrzebne, gdy wprowadzamy jakieś zmiany w leczeniu czy suplementacji, aby ocenić ich skuteczność.

Dobrze, gdy jesteśmy pod opieką zaufanego specjalisty. Taka osoba powinna zwrócić uwagę na konkretne szczegóły, które mogą świadczyć o występujących problemach zdrowotnych. Na przykład żółte kępki, które zauważamy najczęściej w okolicy powiek, zaczynają pojawiać się mniej więcej po 40. roku życia. Mogą świadczyć o zagrożeniu związanym z odkładaniem się cholesterolu w skórze. I tutaj należy wykonać badanie profilu lipidowego. Z kolei podkrążone oczy oraz występowanie cieni pod oczami (coraz ciemniejsze) mogą być oznaką anemii, zwłaszcza gdy dodatkowo odczuwamy przemęczenie, osłabienie.

Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne wykonuje się na czczo. W dniu poprzedzającym badanie nie powinno się wykonywać aktywności fizycznej, a ostatnim posiłkiem powinna być lekka kolacja.

Co najmniej raz w roku powinniśmy zrobić następujące badania profilaktyczne:

Morfologia z rozmazem

Morfologia z rozmazem dostarcza informacji na temat elementów krwi. Podwyższony wskaźnik MCH, MCHC w morfologii krwi może oznaczać niedobór kwasu foliowego, witamin z grupy B, w tym najbardziej witaminy B12. Może także świadczyć o niedokwaszonym żołądku, co powoduje mniejsze wchłanianie drogocennych substancji. Niski poziom leukocytów jest dość ryzykowny, gdyż świadczy o osłabieniu układu odpornościowego. Wówczas zwiększa się ryzyko różnych infekcji, których organizm może nie być w stanie zwalczyć. Leukocyty to rodzaj krwinek produkowanych w szpiku kostnym, śledzionie, węzłach chłonnych i grasicy, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. To dzięki nim organizm może walczyć z wirusami, bakteriami i innymi patogenami. Inne możliwe przyczyny niskiego poziomu białych krwinek to niedobór niektórych witamin i składników mineralnych, takich jak kwas foliowy, miedź, cynk. Proste badanie, a tyle informacji.

Mocz

Należy pobierać mocz przy pierwszym porannym korzystaniu z toalety, ze środkowego strumienia. Oceniamy jego zabarwienie, przejrzystość, odczyn, ciężar właściwy. Zwracamy uwagę, czy w moczu znajduje się białko, które może świadczyć o problemach z nerkami. Urobilinogen określa choroby wątroby. Obecność glukozy może świadczyć o cukrzycy. Wskaźniki nieprawidłowe moczu najczęściej określają pracę nerek, kamicę, ale również zakażenia układu moczowego, co najczęściej występuje u kobiet. Niski ciężar właściwy moczu może świadczyć o problemach z nerkami, zaburzeniach elektrolitowych czy problemach z tarczycą.

Ciała ketonowe nie występują w prawidłowym moczu, towarzyszą powikłaniom cukrzycy lub stanom głodzenia. Mogą występować w moczu zdrowej osoby nieprzyjmującej pokarmów przez kilkanaście godzin lub dłużej. Natomiast pH w moczu o wartościach niższych niż 7 świadczy o kwaśnym odczynie. Niskie pH moczu może świadczyć między innymi o początkowej niewydolności nerek. Kolejnym problemem, o którym może informować niskie pH moczu, jest: hipokaliemia, niedobór potasu, źle kontrolowana cukrzyca, odwodnienie, problemy jelitowe. Czasem taki wynik jest skutkiem nadużywania alkoholu, a także diety bogatej w mięso i cukier, a ubogiej w warzywa.

Na podstawie badania moczu możemy stwierdzić obecność bakterii w układzie moczowym. W warunkach fizjologii drogi moczowe (powyżej zwieracza pęcherza moczowego) są jałowe. To oznacza, że nie powinny się tam znajdować żadne drobnoustroje. Warto w życiu codziennym stosować kilka zasad, które pozwalają zapobiegać zakażeniom układu moczowego. Istotna jest ilość wypijanych płynów – należy wypijać nawet do 2 l wody na dobę.

Co jeszcze jest istotne, jeśli chodzi o badanie moczu?

Należy pamiętać, że częste oddawanie moczu utrudnia kolonizację dróg moczowych przez bakterie. Zaleca się oddawanie moczu regularnie, konieczne jest pójście do toalety przed spaniem. Ważną rzeczą, o której powinny pamiętać zwłaszcza kobiety, jest oddanie moczu zaraz po stosunku płciowym. Powinno się unikać długich kąpieli w wannie, zwłaszcza z użyciem pachnących kosmetyków. Nie zaleca się stosowania zapachowych środków do higieny intymnej, dezodorantów i wkładek, wybierajmy tylko naturalne środki. Warto też pamiętać, że bielizna osobista nie powinna być zbyt obcisła lub wykonana z syntetycznych materiałów.

Badanie kału

Badanie kału umożliwia wstępną ocenę: niestrawionych resztek pokarmowych, pH, bakterii, konsystencji. To najprostsza, wstępna diagnostyka zaburzeń trawienia i wchłaniania. Jeżeli występują nieprawidłowości, warto rozszerzyć diagnostykę tak, aby precyzyjniej określić odpowiednie postępowanie dietetyczne, które przywraca równowagę w pracy układu pokarmowego.

Lipidogram

Nieprawidłowości w lipidogramie są związane z chorobami układu krążenia, nadciśnieniem, miażdżycą, otyłością, błędami dietetycznymi. Dlatego przed wykonaniem badania należy być na czczo przez 12 godzin, można pić tylko wodę. Kilka dni lub chociaż jeden dzień przed badaniem należy unikać posiłków z dużą zawartością tłuszczu (chyba że występują na co dzień), alkoholu i innych używek. Poziom cholesterolu całkowitego oznacza całkowite stężenie cholesterolu związanego z lipoproteinami i krążącego we krwi (zarówno „złego”, jak i „dobrego” cholesterolu).

Cholesterol jest wchłaniany w przewodzie pokarmowym (z diety) oraz wytwarzany w wątrobie. U osób ze skłonnościami do wysokiego poziomu cholesterolu we krwi może mieć on niekorzystny wpływ na stan zdrowia. Podobnie będzie u tych, którzy jedzą zbyt wiele potraw o wysokiej zawartości: cholesterolu, tłuszczów nasyconych czy nienasyconych kwasów tłuszczowych (tłuszcze trans). Cholesterol służy do produkcji kwasów żółciowych, które są konieczne do wchłaniania składników pokarmowych z pożywienia.

OB

OB jest badaniem prostym, tanim, łatwo dostępnym, a jednocześnie pozwalającym na monitorowanie procesu zapalnego.

Glukoza na czczo

Szczególnie w tym badanu ważne jest, aby być na czczo. Po zjedzeniu posiłku następuje wyrzut insuliny we krwi, co znacznie zmienia wartość glukozy w organizmie i przez to wynik będzie niemiarodajny. Glukoza jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a jej stężenie we krwi musi utrzymywać się na określonym poziomie. W wielu różnych sytuacjach może dochodzić do zachwiania poziomu glukozy i w tym najbardziej pomocne są zmiany żywieniowe.

Insulina na czczo

Insulina na czczo odpowiada za utrzymanie stężenia glukozy we krwi na prawidłowym poziomie oraz odgrywa istotną rolę w metabolizmie tłuszczów. Poziom insuliny na czczo powinien być jednocyfrowy. Jeżeli jest wyższy, świadczy o predyspozycjach do rozwoju np. insulinooporności lub nawet cukrzycy. Natomiast odpowiednie modyfikacje żywieniowe są w stanie ten proces zatrzymać. To badanie jest pomocne w ocenie przyczyny otyłości (oczywiście często należy również zrobić dodatkowe badania w postaci krzywej insulinowej i glukozowej). Najczęściej badanie stężenia insuliny zleca się w przypadku niskiego stężenia glukozy i/lub w sytuacji występowania ostrych lub przewlekłych objawów hipoglikemii. Te objawy to m.in. nadmierna potliwość, uczucie głodu, zawroty głowy, problemy z widzeniem i drgawki (chociaż mogą być one spowodowane także innymi chorobami).

Witamina D3

Niski poziom witaminy D3 predysponuje do skłonności do infekcji, rozwoju chorób z autoagresji, zwiększa częstotliwości na zachorowania nowotworowe itp. Najlepiej wchłania się naturalna witamina D pozyskiwana podczas spacerów. Dlatego jak najczęściej należy przebywać na zewnątrz. Natomiast w okresie, gdy nie mamy kontaktu z promieniami słonecznymi, zaleca się suplementację i wzbogacenie diety w źródła tego składnika.

Próby wątrobowe – ASL i AST

Próby wątrobowe (ASL i AST) to jedne z markerów, które mogą świadczyć o kłopotach z wątrobą. Mogą być podwyższone także w chorobach układu krążenia jako efekt uboczny stosowania wielu leków (m.in. statyn, doustnych leków antykoncepcyjnych, leków przeciwnowotworowych, leków przeciwbólowych). Umiarkowane zwiększenie ich aktywności może wskazywać na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby, stłuszczenie wątroby, hemochromatozę, autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Dodatkowe badania profilaktyczne dla kobiet

Panel tarczycowy TSH, FT3, FT4

Te parametry regulują funkcje hormonalne tarczycy. Wysokie stężenie TSH prawie zawsze oznacza małą aktywność hormonalną tarczycy (niedoczynność). Niskie stężenie TSH może wskazywać na nadmiernie aktywną hormonalnie tarczycę (nadczynność). Jest to na tyle ważne w regularnym wykonywaniu badań, że możemy ocenić, jak zmieniają się te parametry. Jeżeli widzimy duże zmiany i to dużo wcześniej, zanim rozwinie się choroba, możemy wprowadzić kroki, które będą jej zapobiegały.

Żelazo i ferrytyna

Żelazo jest substancją niezbędną organizmowi. Przede wszystkim wchodzi w skład hemoglobiny, czyli barwnika krwinek czerwonych, który jest odpowiedzialny za transport krwi w organizmie. Ferrytyna jest z kolei substancją odpowiedzialną za gromadzenie zapasów żelaza w organizmie. W sytuacji, kiedy widzimy obniżony poziom żelaza i obniżony poziom ferrytyny, najprawdopodobniej jest to związane z niedokrwistością (anemią). Może do tego doprowadzić niedobór żelaza, ale i wyjątkowo obfite krwawienia miesiączkowe. Problem nasila się w zaburzeniach wchłaniania składników odżywczych z przewodu pokarmowego. Dlatego musimy tutaj w szczególny sposób dbać o prawidłową pracę żołądka oraz całego układu pokarmowego.

Badania ginekologiczne

Pamiętajmy również o podstawowych badaniach ginekologicznych oraz dodatkowo o cytologii. Powinno się także regularnie przeprowadzać co miesiąc samodzielne badanie piersi, najlepiej między 6 a 9 dniem cyklu.

Oznaczenie poziomu hormonów płciowych we krwi (LH, FSH, prolaktyna, estradiol, progesteron)

Przede wszystkim warto skupić się na kondycji jajników. Warto sprawdzić, czy mamy problem z zespołem wielotorbielowatych jajników (zespół policystycznych jajników – PCOS). Bardzo istotny jest dzień badania poszczególnych hormonów. LH i FSH badamy między 3. a 5. dniem cyklu, progesteron w 21., a estradiol między 10. a 12.

Dodatkowe badania profilaktyczne dla mężczyzn

Badanie poziomu elektrolitów

Chodzi o sód, potas, magnez, wapń. Ich poziom ma kluczowe znaczenie dla równowagi elektrolitowej.

Badanie jąder

Należy stosować samobadanie jader i sprawdzać, czy nic się nie powiększa, nie boli. Taką kontrolę należy przeprowadzać raz w miesiącu.

Testosteron

Badanie pozwoli określić, czy stężenie testosteronu jest na odpowiednim poziomie. Wszelkie nieprawidłowości mogą sugerować zaburzenia funkcjonowania organizmu. Mało kto wiąże złe samopoczucie z poziomem testosteronu. Tymczasem jego poziom ma znaczenie w przypadku m.in. depresji, senności, niemocy, problemów z pamięcią. To częste objawy występujące przy jego niskim poziomie. Warto regularnie kontrolować ten parametr. Jednorazowy wynik zbadany po 40. roku życia (wg zaleceń) uniemożliwi ocenę tego, jak bardzo jego poziom spadł poniżej twojej genetycznej normy.

PSA

To badanie przesiewowe w kierunku raka prostaty. Zaleca się wykonanie tego badania po 40. roku życia.

Przeczytaj: Jeden prosty trik, który pomoże ci podnieść poziom testosteronu

Co jeszcze jest ważne?

Wymienione powyżej badania profilaktyczne warto wykonać przynajmniej raz w roku. Dzięki temu otrzymasz informacje na temat stanu zdrowia i funkcjonowania organizmu. Po analizie wyników można we wczesnym stadium rozpocząć działanie przywracające równowagę zdrowotną albo być spokojnym, że nie dzieje się nic niepokojącego. Pamiętajmy też, że mamy szeroki wybór badań. Uważam, że w niektórych przypadkach warto wykonać, zwłaszcza jeżeli stale odczuwamy dolegliwości. Badania specjalistyczne wiążą się już z dodatkowymi kosztami, mimo wszystko również warto je wykonać – w końcu zdrowie ma się tylko jedno.

Wyniki badań najlepiej skonsultować ze specjalistą.

Sprawdź jeszcze:

• Badania dla mężczyzn
• Badania dla kobiet

PAMIĘTAJ!

JEŚLI COŚ CIĘ NIEPOKOI, SKONSULTUJ SIĘ Z DIETETYKIEM KLINICZNYM AJWEN

Prawa autorskie – zapoznaj się!