Dziczyzna – czy jeleń to mąż sarny?

Co większość ludzi widzi oczyma wyobraźni, gdy słyszy hasło „dziczyzna”? Najczęściej – dzika. A co z sarną i jeleniem? Czy wiesz, że to dwa różne gatunki zwierząt?

Dziczyzna

Dziczyzną określamy mięso zwierząt dzikich (łownych) oraz ptactwo dzikie, chronione przepisami prawa łowieckiego. Jedyną organizacją mającą prawo do odstrzału albo polowania jest Polski Związek Łowiecki. Co to oznacza? Że nawet jeśli potrącimy sarnę autem, to nie możemy jej spakować do bagażnika i zabrać do domu. Będzie to traktowane jak kłusownictwo.

W praktyce wygląda to tak, że myśliwy poluje na zwierzę, później patroszy je na miejscu i zawozi tuszę do punktu skupu dziczyzny. Tam mięso jest ważone i badane przez lekarzy weterynarii. Myśliwy może odkupić mięso, jeśli ma ochotę. Pieniądze ze sprzedaży zasilają koło łowieckie. Są z nich wypłacane m.in. odszkodowania rolnicze czy zakup pasz na zimę do paśników. To tak w wielkim skrócie. Co oprócz dzika, sarny i jelenia jest dziczyzną?

Podział dziczyzny

Zwierzyna łowna gruba:

• jeleń,
• sarna,
• łoś,
• daniel,
• dzik.

Zwierzyna łowna drobna:

• zając,
• królik.

Dzikie ptactwo:

• bażant,
• kuropatwa,
• przepiórka,
• gołąb,
• gęś,
• kaczka,
• łyska,
• jarząbek,
• cietrzew,
• słonka,
• głuszec.

Sarna vs jeleń

No dobra, wróćmy do tego nieszczęsnego jelenia, który przez wielu z nas uznawany jest za męża sarny. Kochani, sarna i jeleń to dwa różne gatunki, to tak jakby powiedzieć, że pies i kot to w zasadzie to samo. Jaka jest różnica?

Samce:

• jeleń – samiec to byk, może ważyć nawet do 160 kg,
• sarna – samiec to kozioł, waży około 14–20 kg.

Samice:

• jeleń – samica to łania, waży około 70–120 kg,
• sarna – samica to koza, waży około 12–16 kg.

Jeleń jest znacznie większy od sarny. Kozły mają małe rogi, a byki – piękne poroża, dlatego jeleń nazywany jest królem lasu. Z rogami też jest ciekawa sprawa, bo to nie jest tak, że rosną przez całe życie. W przypadku obu gatunków tylko samcom rosną rogi – pewnie stąd określenie „rogacz” na męża, który ma niewierną żonę. Poroże świadczy o sile i o tym, na jakim etapie rozwoju jest samiec. Po co im te rogi? Do obrony i do walki o samice podczas godów, czyli rykowiska. Raz w roku samiec zrzuca poroże (później w lesie można znaleźć tzw. zrzut). U jelenia nazywa się to wieniec, a u sarny – parostki. Sarny zrzucają poroże jesienią, a zimą odrasta im nowe. Natomiast jelenie gubią poroże w marcu, a do końca lipca wyrasta im nowe.

Codzienne życie w lesie

Sarny żyją z reguły samotnie lub trzymają się po kilka sztuk. Jedynie zimą gromadzą się w stada, które nazywa się rudlami. Sarny żyją zarówno w lasach, jak i na polach uprawnych i łąkach. Natomiast jelenie to zwierzęta stadne, do kilkunastu osobników, „rządzone” przez najstarsze samce. Stada jeleni nazywane są chmarami. Żyją głównie w lesie.

Jeleń zimą żywi się mchem, gałązkami drzew, korą i oczywiście tym, co znajdzie w paśnikach. W ciągu reszty roku je trawę, zioła, owoce krzewów i grzyby. Sarny odżywiają się głównie urozmaiconym pokarmem roślinnym, trawami, ziołami, pędami jeżyn i malin, grzybami. Lubią lizać sól, dlatego zimą przy paśnikach leśnicy ustawiają im „lizawki” solne. 

Jakim mięsem jest dziczyzna?

I sarny, i jelenie dzięki temu, że jedzą dużo ziół, mają pachnące mięso, dlatego nie trzeba specjalnie psuć tego aromatu przyprawami – wystarczy sól i pieprz. Zwierzęta te są cały czas w ruchu, dlatego ich mięso jest bardzo chude, ma niską wartość kaloryczną, średnio na poziomie 110 kcl w 100 g. Ma też ciemniejszą barwę, bo ma więcej mioglobiny niż zwierzęta hodowlane. Na ciemny kolor wpływa też to, że po odstrzale zwierzęta nie wykrwawiają się całkowicie. Tkanka mięśniowa zwierząt dziko żyjących jest też twardsza, zawiera więcej błon i powięzi, jest też dużo chudsza.

Wiele przepisów na dania z dziczyzny znajdziesz w naszej aplikacji Pogotowie dietetyczne.

Sprawdź nasze e-booki kulinarne i nie tylko:

Prawa autorskie – zapoznaj się!