Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa to coraz częstszy problem. Niestety idzie ona w parze z innymi chorobami związanymi z zaburzeniami gospodarki cukrowej, takimi jak: insulinooporność, cukrzyca typu 2 lub cukrzyca typu 3. Nierzadko kobiety w ciąży są zaskoczone diagnozą. Co ciekawe, bardzo często po narodzinach dziecka cukrzyca odchodzi w zapomnienie. Co warto na ten temat wiedzieć?

Problemem jest nie tylko sama cukrzyca, ponieważ taką diagnozę nadal słyszy „jedynie” 6% kobiet w ciąży. Warto wiedzieć, że taka diagnoza to ostateczność. Patologie związane z gospodarką cukrową i jej zaburzeniami są znacznie częstsze w trakcie ciąży. Skąd bierze się ten problem, dlaczego jest dziś tak powszechny oraz jak do niego nie dopuścić?

Żeby zrozumieć te zaburzenia, należy najpierw wyjaśnić procesy metaboliczne zachodzące u przyszłej mamy. Przez pierwsze dwa trymestry ciąży w organizmie ciężarnej dominują procesy anaboliczne. Polegają one na wzroście i gromadzeniu energii zapasowej, która później może się zdecydowanie przydać. Jednak w trzecim trymestrze ciąży w ciele kobiety przeważają procesy kataboliczne. W ich trakcie następuje fizjologiczna oporność tkanek matki. Dzieje się tak dlatego, że organizm chce oszczędzać glukozę dla dziecka. W tym czasie matka, zgodnie z fizjologią, powinna korzystać przede wszystkim z beta-oksydacji, czyli powinna przejść na paliwo pochodzące z tłuszczów, czyli ciał ketonowych. W tym czasie u kobiety wzrasta również ilość wytwarzanej insuliny oraz glukozy wytwarzanej m.in. w procesie glukoneogenezy. Wszystko to prowadzi do tego, że kobieta w ostatnim etapie ciąży bardzo słabo toleruje glukozę.

Slide

Pobierz aplikację

i zacznij pracę nad swoją dietą!

Epizody hipoglikemii, pojawiające się w trzecim trymestrze, nie powinny stanowić problemu. Poprawnie wykorzystany stan ketozy chroni przed odczuwaniem spadków cukru, ponieważ staje się on paliwem „drugorzędnym” i trafia przez łożysko do dziecka. Warto też zwrócić uwagę, że dziecko potrafi w tym czasie czerpać korzyści z obu paliw. Pojawienie się więc ciał ketonowych powinno być traktowane jako pożądany efekt – badania pokazują m.in. ich wpływ na wzrost inteligencji u osób dorosłych (można domniemywać, że będą również pozytywnie oddziaływać na rozwój dziecka).

Węglowodany w ciąży

Prosty wniosek, jaki powinien płynąć z dwóch powyższych akapitów, brzmi następująco: spożywanie dużej ilości węglowodanów oraz ogólnie nadmiar energii jest dużym błędem. Może on prowadzić do problemów zdrowotnych – nie tylko u matki, lecz także u dziecka, ponieważ nagromadzone ilości nie zostaną powstrzymane przed przejściem przez łożysko. Dieta w pierwszych dwóch trymestrach ciąży może (ale nie musi) obfitować w większe ilości węglowodanów. Ze względu jednak na fizjologiczną insulinooporność występującą w ostatniej fazie ciąży rozsądne wydaje się zmniejszenie ilości węglowodanów, by uniknąć konsekwencji płynących ze stosowania ich nadmiernej podaży.

Jedz dla dwojga, nie za dwoje

Poza samą ilością węglowodanów należy zwrócić również uwagę na ilość spożywanej energii, która sama w sobie bywa sporym problemem. Do dziś pokutuje mit o tym, że w ciąży można jeść za dwoje. Badania naukowe jednoznacznie temu zaprzeczają. Zapotrzebowanie ciężarnej wzrasta właściwie nieznacznie:

0–70 kalorii w pierwszym trymestrze ciąży,
260–350 kalorii w drugim trymestrze ciąży,
500–540 kalorii w trzecim trymestrze ciąży.

Daje to średnio jeden dodatkowy posiłek w trzecim trymestrze ciąży, więc zdecydowanie nie można tu mówić o jedzeniu za dwoje. „Przeładowanie energetyczne” to na ten moment podstawowy problem związany z etiologią zaburzeń gospodarki cukrowej. Brak ograniczenia węglowodanów potęguje niejako ten efekt. Można więc powiedzieć, że największym problemem jest nadmierna podaż energii z jednoczesnym nadmiarem węglowodanów – tutaj szczególnie w trzecim trymestrze ciąży.

Zwróć uwagę na ilość

Zgodnie z popularnymi zaleceniami należy spożywać znaczne ilości węglowodanów w trakcie ciąży. Nie ma to jednak uzasadnienia, jeśli weźmiemy pod uwagę fizjologię i metabolizm matki i dziecka. Maksymalne zapotrzebowanie na glukozę w 40. tygodniu ciąży (biorąc pod uwagę również płód i łożysko) wynosi 75 g. Jest to ilość nieznaczna, którą może zapewnić jeden posiłek zawierający pół worka ryżu oraz dojrzałego banana. Na wcześniejszych etapach ciąży zapotrzebowanie na węglowodany jest mniejsze. Na przykład w 25. tygodniu ciąży wynosi ono niecałe 20 g. Jest to ilość, którą dostarcza się zwykle nawet podczas stosowania diety ketogenicznej, która teoretycznie mocno ogranicza spożycie węglowodanów.