Badania tarczycy – co warto sprawdzić?

Regularne badania profilaktyczne pozwalają zawczasu zdiagnozować różne problemy zdrowotne. Z tego względu warto co jakiś czas wykonywać badania tarczycy. Sprawdź, jakie parametry skontrolować.

Podstawowa diagnostyka służąca do oceny pracy tarczycy powinna obejmować:

• TSH (hormon tyreotropowy wydzielany przez przedni płat przysadki, który wpływa na produkcję hormonów tarczycowych)’
• FT3 (wolna trijodotyronina T3),
• FT4 (wolna tyroksyna T4),
• USG tarczycy.

Dodatkowo warto sprawdzić przeciwciała anty-TPO, anty-TG i TRAb. Istotny jest także wywiad z podopiecznym. Warto pamiętać, że wszystkie hormony powinny być w równowadze i każdy z nas swój indywidualny zakres procentowy hormonów, przy którym będzie czuć się dobrze. 

Kiedy wykonać podstawowe badania?

• Gdy w rodzinie występują choroby tarczycy lub choroby autoimmunizacyjne.
• Jeśli mamy problemy z masą ciała mimo odpowiedniej diety i aktywności fizycznej.
• Jeżeli borykamy się z takimi objawami, jak duża potrzeba snu, zmęczenie, osłabienie.  

Jak często badać stan tarczycy? To zależy od tego, czy robimy to profilaktycznie, czy mamy lub mieliśmy dawniej problemy z tarczycą albo jesteśmy w trakcie leczenia.

Podstawowe badania tarczycy

TSH w surowicy krwi

To złoty standard w ocenie pracy tarczycy. Poziom TSH ma na nią duży wpływ. Warto go zbadać, ale to za mało, aby w pełni ocenić stan tego gruczołu. Wyniki poniżej lub powyżej normy są wskazaniem do dalszej diagnostyki i ustalenia stężenia wolnych hormonów tarczycy (FT3 i FT4). Jeżeli mamy bardziej zaawansowany problem, np. z przysadką, podwzgórzem czy w komunikacji przysadki z tarczycą, to zdecydowanie samo TSH nie wystarczy, bo będzie wprowadzało w błąd. Dlatego zawsze informuję podopiecznych, aby zrobić pełny pakiet badań (TSH, FT3 i FT4). Warto pamiętać, że pomiary wszystkich parametrów tarczycy powinno się wykonywać rano podczas jednego pobrania krwi.

Dowiedz się więcej: Tarczyca – co lubi, a czego nie?

Na poziom wyników ma wpływ:

• wiek, płeć (zazwyczaj kobiety mają odrobinę wyższy poziom TSH),
• ciąża i karmienie piersią (w poszczególnych trymestrach zmieniają się normy),
• sen (przede wszystkim jego niedostateczna ilość – lepiej nie robić badań po nieprzespanej nocy),
• stres, różne stany emocjonalne,
• wysiłek fizyczny (lepiej w dzień poprzedzający wykonanie badań zrobić sobie wolne od treningu),
• inne choroby (TSH obniża się w nadczynności przysadki, innych chorobach przysadki czy ciężkich chorobach ogólnych, podnosi się w gruczolaku przysadki czy nadczynności kory nadnerczy; znaczne zmiany w poziomach mogą występować w przebiegu zakażenia pasożytniczego, wirusowego czy bakteryjnego),
• wysokie stężenie biotyny (dlatego przed badaniem TSH, FT3, FT4 należy odstawić wszystkie preparaty z biotyną),
• pora roku (TSH w okresie zimowym i wiosennym jest wyższe),
• pora dnia (TSH wieczorem jest wyższe, dlatego badania najlepiej wykonywać rano).

FT3 i FT4

Oznaczanie FT4 zwykle jest zlecane przez lekarzy po uzyskaniu nieprawidłowo wysokiego lub niskiego wyniku TSH. Badanie ma wartość diagnostyczną tylko z jednoczesnym oznaczeniem stężenia TSH. Natomiast w praktyce często jest tak, że przez dłuższy czas TSH utrzymuje się w normie, a problemy widzimy właśnie w FT3 czy FT4. Niekiedy dopiero po zrobieniu USG są widoczne problemy z tarczycą.

Badanie stężenia FT3 wykonuje się w określonych sytuacjach, zwykle gdy zachodzi podejrzenie, że u pacjenta doszło do zaburzeń funkcjonowania tarczycy. W praktyce diagnostycznej FT3 stanowi badanie uzupełniające, analizowane łącznie z FT4 oraz TSH. Jest to parametr pomocny w monitorowaniu stanu pacjentów ze stwierdzonymi chorobami tarczycy.

Jak była mowa wcześniej, dla kompleksowej oceny pracy tarczycy lepiej od razu zbadać razem TSH, FT3 i FT4. Unikniemy dzięki temu nieporozumień w interpretacji wyników oraz kolejnego kłucia.

USG tarczycy

Wiele razy w mojej praktyce spotykałam się z sytuacją, gdy podstawowe parametry tarczycowe, czyli TSH, FT4, czasem też FT3, były w normie, a w USG pojawiały się zmiany zapalne. Dlatego uważam, że do pełnej oceny diagnostycznej niezbędne jest wykonanie USG tarczycy. Tym bardziej jeżeli jeszcze nigdy go nie robiliśmy.

Jaka objętość tarczycy jest uznawana za prawidłową?

• kobieta: do 20 ml;
• mężczyzna: do 25 ml;
• młodzież (13–18 lat): do 15 ml;
• dzieci (6–13 lat): 8–10ml;
• dzieci do 6 lat: do 4 ml.

Inne badania obrazowe obejmują tomografię, rezonans magnetyczny czy scyntygrafię.

Pozostałe badania tarczycy

Można też sprawdzić przeciwciała przeciwtarczycowe skierowane przeciwko tkankom tarczycy. Wyróżniamy:

• anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie),
• anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej),
• TRAb (przeciwciała przeciwko receptorom TSH).

Obecność przeciwciał sugeruje zaburzenie autoimmunologiczne dotyczące tarczycy. Im wyższe przeciwciała, tym silniejsza autoagresja.

Istotne jest wzięcie pod uwagę nie tylko wyników, lecz ogólnego stanu podopiecznego. Ważny jest też wywiad obejmujący liczne zagadnienia, takie jak: nasilające się objawy, samopoczucie, tryb pracy i codziennego funkcjonowania, współwystępujące schorzenia, przyjmowanie leków i suplementów, historia przebytych chorób czy operacji.

Pełna analiza stanu zdrowia podopiecznego i wyników badań pozwoli stutecznie ustalić dalsze postępowanie.

PAMIĘTAJ!

JEŚLI COŚ CIĘ NIEPOKOI, SKONSULTUJ SIĘ Z DIETETYKIEM KLINICZNYM AJWEN

Prawa autorskie – zapoznaj się!